Katarakt Ameliyatı Demansı Engelleyebilir mi?
2024. Yılında JAMA Medicine dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, katarakt ameliyatının demans gelişme riskini önemli ölçüde azaltabileceğini gösteriyor. Çalışma, katarakt veya glokom teşhisi konulmuş 3.000'den fazla yaşlı yetişkini inceleyerek, katarakt ameliyatı ile demans riski arasındaki ilişkiyi değerlendirdi. Çalışmanın başlangıcında hiçbir katılımcı demans belirtileri göstermiyordu.
KONU BAŞLIKLARI
Çalışmanın Bulguları:
- Katarakt ameliyatı geçiren bireylerde demans gelişme riski, ameliyat olmayanlara kıyasla %29 daha düşüktü.
- Glokom teşhisi konmuş bireyler arasında demans riski, ameliyat olup olmamalarına bakılmaksızın aynıydı. (Glokom ameliyatı görmeyi geri kazandırmaz.)
- Çalışma sonuçları, sağlık hizmetlerine erişim veya diğer demans risk faktörlerinden kaynaklanma ihtimalini minimize edecek şekilde düzenlenmişti ve sonuçlar bu düzenlemelerden etkilenmedi.
Katarakt Ameliyatının Beyin Sağlığını Koruma Mekanizmaları:
Çalışma, katarakt ameliyatının demans riskini neden azaltabileceğini doğrudan değerlendirmese de, birkaç teori önerilmiştir:
- Beyne giden duyusal girdinin azalması, beyin fonksiyonlarına zarar verebilir. Buna "duyusal yoksunluk hipotezi" denir; duyusal girdi azaldığında, beyin uyarımı ve fonksiyonu da azalır.
- Katarakt nedeniyle görme kaybı yaşayan kişiler, zihinsel ve fiziksel aktivitelerini kısıtlayabilir. Azalan fiziksel aktivite ve sosyal katılım, demans riskini artırabilir.
Görme kaybı, depresyona katkıda bulunabilir ve bu da demans riskini artırabilir.
Katarakt Ameliyatının Diğer Faydaları:
Katarakt ameliyatı, bulanık veya çarpık görmenin düzeltilmesi ve yaşam kalitesinin artırılması gibi faydalar sağlar. Ameliyat, depresyon semptomlarını iyileştirebilir ve hatta yaşam süresini uzatabilir. Ayrıca, düşme riskini azaltarak ciddi yaralanmalardan koruma sağlayabilir.
Katarakt Ameliyatına Erişim:
Her ne kadar katarakt ameliyatı yaygın bir prosedür olsa da, bu ameliyatın her ülkede eşit oranda yapılmadığını unutmamak önemlidir. Özellikle kaynakların kısıtlı olduğu ülkelerde, önlenebilir görme kaybı yaşayan milyonlarca insan tedavi edilemiyor. Katarakt ameliyatının demans riskini azaltma ve diğer sağlık faydalarını sağlama potansiyeli göz önüne alındığında, bu ameliyatın herkes için erişilebilir olması daha da önem kazanmaktadır.
Referanslar:
- JAMA Internal Medicine. "Cataract Surgery and Risk of Developing Dementia." Published in 2024.
- National Institutes of Health. "Study Shows Cataract Surgery Reduces Dementia Risk." NIH News Release.
- Alzheimer's Association. "The Impact of Cataract Surgery on Dementia Risk." Research Summary Report.
- American Academy of Ophthalmology. "Cataract Surgery: Benefits Beyond Vision." Clinical Studies and Findings.
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). "Vision Health and Aging: The Role of Cataract Surgery." CDC Health Reports.