Presbiyopi

Presbiyopi, Yunanca’da yaşlanan göz anlamına gelmektedir. Vücuttaki tüm dokular gibi göz dokuları da zaman geçtikçe yaşlanmaktadırlar. Bu yaşlanmanın sonucu olarak bazı görme problemleri ortaya çıkabilmektedir. Bu sebeple ortaya çıkan birçok görme problemi mevcuttur.

Presbiyopi, yaşa bağlı olarak ortaya çıkan yakını net görememe problemdir. Yaşa bağlı yakını görememe sorunu genellikle 40 yaşından sonra başlar ve 60 yaşında en ileri seviyelerine ulaşır.

Araştırmalar, tüm dünyada 2 milyara yakın insanda yaşa bağlı yakını net görememe sorunu olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle göz sağlığı ile ilgili çeşitli hizmet ve tedavilere erişim sıkıntısı çeken çeşitli bölgelerde 40 yaş üstü kişilerin yaşam kalitesini ve üretim potansiyellerini ciddi oranda düşüren bir görme bozukluğudur. Özellikle sağlık hizmetine erişimi az olan ve geleneksel üretim yöntemlerinin ekonomide hala etkili olduğu, bazı az gelişmiş ülkelerde, kişilerin günlük yaşamlarını devam ettirebilmesi açısından ciddi bir sorundur.

Presbiyopi ve hipermetrop gibi göz kırma kusurları sıklıklar birbirleriyle karşılaştırılmaktadır. Ancak iki göz problemi için nedenler tamamen birbirlerinden farklıdır. Presbiyopi sorununu anlamak için göz içi lensin çalışma prensibini öncelikle anlamak gerekir.

Akomodasyon göz içi lensin doğal bir yeteneğidir. Göz içi lensimiz farklı mesafelere odaklanabilmek için bombeleşme yaparak kırıcılığını arttırabilir ve farklı odak mesafelerine netlemeyi gerçekleştirir. Bu esneme hareketini yapmasını sağlayan göz içinde merceği tutan liflerdir.

Presbiyopi, yaşlanmayla birlikte bu lifler esnekliğini kaybeder oluşur. Özellikle ani odak değişiklikleri yaşanan durumlarda, orta veya uzak mesafeden yakın netleme gerektiren durumlarda hızlı bir adaptasyon ve net görüş gerçekleştirilemez.

Geçmişte hiç görme problemi yaşamamış kişiler bile bu hastalığı yaşayabilirler. Hatta miyop oldukları için uzak gözlük veya kontakt lens kullanan 40 yaş üzeri bazı kişiler gözlük veya lenslerini taktıktan sonra yakını da bulanık gördüklerini fark edebilirler.

Presbiyopi herkes için değişik boyutlarda olabilmektedir. Kişi hali hazırda hiç gözlük kullanmıyorsa gözlük kullanmaya başlayabilir veya ikinci bir gözlük kullanımına ihtiyaç duyarlar. Presbiyopi yaşa bağlı yakını görme bozukluğudur ve bu sorunun etkileri sıklıkla telefon, tablet gibi cihazlara bakarken ve kitap okurken fark edilebilir.

Presbiyopi tanısı standart bir göz muayenesi ile koyulabilir. Hastalık tanısı koyulmuş kişilerin 2 yılda bir genel göz muayenesi geçirmeleri uygundur.

Yakın gözlük kullanımıyla birlikte problem ortadan kalkar. Ayrıca miyop problemine sahip kişiler için göz doktorunun yazacağı bifokal merceler kullanılarak ayrı odak mesafeleri için tek bir görüş elde edilebilir. Yaşa bağlı yakını net görememe sorununu kalıcı olarak çözecek tek yöntem, cerrahi operasyondur.

Presbiyopi Nedir?

Presbiyopi, 40 yaş üstü kişilerde, göz merceğinin yaşlanmaya bağlı olarak uyum özelliğini yani esnekliğini kaybetmesi sonucu ortaya çıkan yakını görememe sorunudur. Presbiyopi sorununun ilerleyişi 60’lı yaşların ortasına kadar ilerleyişi sürmektedir.

Göz içi lens farklı odak uzaklığındaki nesneleri algılamak için akomodasyon yeteneğine sahiptir. Bu lensin farklı uzaklıkları netlemesi için esneme hareketiyle uzayıp kısalabilmesi anlamına gelmektedir. Göz içi lens özellikle ergenlik dönemiyle birlikte çok yavaş bir biçimde sertleşmeye başlar.

Presbiyopi genellikle 40’lı yaşların başında başlamaktadır. Bunun nedeni, 40’lı yaşlarla beraber bu sertlik artar ve yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak göz yakını net görme yeteneğini kaybeder. Bu süreç 60’lı yaşların ortasına kadar devam eder.

60’lı yaşların başında bu süreç durağanlaşmaktadır. Özellikle 65 yaşından sonra gözün odaklanma yeteneği ya fiilen durur ya da minimuma iner. Bu aşamadan sonra yakını görmek için gözlüklere mecbur kalınır.

Presbiyopi ile hipermetrop için ortaya çıkan problem aslında aynı olmakla birlikte her ikisinde de problemin oluşma nedeni farklıdır. Hem hipermetrop hem presbiyopi birer göz kırma problemidir ve dışarıdan göze gelen görüntü retinadaki odak noktasının arka tarafına düşer.

Hipermetrop göz küresinin normalden kısa olmasından kaynaklanırken, presbiyopi de merceğin yaşlanmayla birlikte sertleşip esnekliğini kaybetmesidir. Özellikle 40’lı yaşlarından sonra kişiler düzenli göz muayenelerini ihmal etmemelidirler. Yaşa bağlı yakını görememe probleminin teşhisi ve erken tedavisi açısından önem arz etmektedir.

Presbiyopi Belirtileri Nelerdir?

Presbiyopi, 40’lı yaşlarda başlar ve bu yaşların başında hem yavaş ilerler hem de az belirti verir. Presbiyopi ilerleyiş hızında ivme kazandığı dönem 46-52 yaş aralığıdır. Bu yaş aralığındaki hastalarda semptomlar ve şikayetler gitgide belirginleşmektedir.

Hastalar yaşa bağlı yakını görememe sorunu yaşamaya başlamadan öncesinde hipermetrop problemine de sahiplerse şikayetleri daha erken evrede eğer miyop problemine sahiplerse daha geç evrede ortaya çıkabilmektedir. Presbiyopi, 40 yaşını aşkın bazı kişilerde hiç belirti göstermeyebilir ama basit bir göz muayenesi ile de hastalığın teşhisi koyulabilmektedir. Çünkü bu hastalığa başka görme problemlerinin de eşlik etme olasılığı yüksektir. Bahsi geçen diğer görme problemleri presbiyopiyi gösteren çeşitli bilgileri gizleyebilmektedir.

Presbiyopi belirtileri özellikle gazete ve kitap okurken yazıları net görememek, yakın odak gerektiren iğneden iplik geçirme gibi işleri yapamamak ve yakında tutulan nesneyi net görememekle başlar.

Presbiyopi hastaları cisimleri 50 cm’den yakına getirdikleri anda net görememe problemi yaşamaktadırlar. Hastaların bir çoğunda uzaktan görme yeteneklerinde bir azalma yoktur. Bu sebepten dolayı, cisimleri kendilerinden uzaklaştırarak görebilirler.

İlerleyen evrelerde yakındaki cisimleri bulanık görmenin dışında baş ağrısı ve göz çevresi ağrısı da bu soruna eşlik edebilmektedir. Çünkü bu eylem gitgide daha yorucu hale gelmektedir.

Sıklıkla görülen presbiyopi belirtileri aşağıdaki gibidir:

• 50 cm’den yakın bir cisme bakarken uzaklaştırma isteği,
• Hastalığın ileri evrelerinde uzun süreli yakını net görememeden kaynaklı baş ve şakak bölgesinde görülen ağrılar,
• Kitap ve gazete okuma sırasında yoğun ışık ihtiyacı,
• Yakın görüş gerektiren bir iş yaptıktan sonra veya okuma yaptıktan sonra uzaktaki bazı nesneleri net olarak görmede güçlük yaşamak,

Presbiyopi belirtileridir. Ayrıca tüm bu şikayetler yorgunken ve loş ortamda artış gösterebilmektedir.

Yaşa Bağlı Yakını Net Görememe Sorunu Neden Ortaya Çıkar?

Presbiyopi yaşın ilerlemesinin doğal bir sonucudur. Hastalığın nedeni henüz tam olarak bulunamamakla birlikte yapılan bazı çalışmalar sonucunda bazı görüşler ortaya konmuştur. Doğal göz merceği yapısı gereği saydam ve esnek kapsül şeklindeki bir yapıya sahiptir ve gözü oluşturan diğer elemanlar ile uyumlu bir şekilde çalışır. Hastalık genellikle 38 – 45 yaş aralığında meydana gelmektedir.

Presbiyopi, göz merceğinin zaman içerisinde sertleşerek esnekliğini kaybetmesiyle, merceğin yapısındaki kapsül de bozulmaya başlar ve lensin esneme hareketini yapmasına yarayan liflerin yaşlanmanın bir sonucu olarak deforme olması gibi birçok nedene bağlı olarak oluşmaktadır. Göz hücreleri yapısından kaynaklı olarak kendisini yenileyemez. Üstte bahsi geçen durumlar ortaya çıktığı andan itibaren tedavi uygulanmazsa kendi kendilerine iyileşemezler. Bu nedenden ötürü hastalığın belirtilerini taşıyan kişiler bir göz doktoruna başvurmalıdırlar.

Hastalık Nasıl Teşhis Edilir?

Presbiyopi teşhisinin konulması için öncelikli olarak hastanın kendisinde belirtileri fark etmesi veya 40 yaşından itibaren düzenli göz muayenesine gelmiş olması sonucunda göz doktoru tarafından fark edilmesi durumu önem arz etmektedir. Belirtileri sonucu göz doktoruna başvuran veya düzenli göz muayenesine gelen kişiye öncelikli olarak görüş testi yapılmaktadır. Göz muayenesi sırasında, hastalığa sahip olan kişiler 50 cm’den yakın olan cisimleri net görmekte zorlanmaktadırlar.

Hastalığın tanısı koyulmuşsa sonraki aşamada Snellen göz testi uygulanmaktadır. Snellen göz testinde belirli bir mesafeden hasta tablodaki çeşitli harfleri okumaya çalışır. Kişinin belirli bir mesafeden harfleri okuyup okuyamadığı ölçülür. Bu test neticesinde hastaya tanı koyulabilmektedir.

Presbiyopi Nasıl Tedavi Edilir?

Presbiyopi tedavisi için birbirinden farklı yöntemler mevcuttur. Bu yöntemler gözlük kontakt lens ve göz içi lens seçenekleridir.

Bu tedavilerden en yaygın olanı presbiyopi gözlüğüdür. Bu gözlük yaygın kullanımla “okuma gözlüğü” olarak da bilinir. Bu gözlükler yakın görüşün iyileştirilmesinde kullanılmaktadır. Bu gözlükler sayesinde retinanın arkasına düşen görüntünün görme noktasına düşmesi sağlanarak hastaya yakın görüş yeteneği tekrardan kazandırılır.

Ayrıca progresif, bifokal veya multifokal çizgisiz camlara sahip gözlükler de mevcuttur. Her iki tür gözlükte birden çok odak noktasında hastanın görüşünü iyileştirmektedir. H astalar yaşlanmanın başka bir sonucu olarak, parlamaya ve ışığa daha duyarlı hale gelecekleri için fotokromatik gözlük camları bu hastalar için iyi bir seçenek olacaktır.

Gözlük kullanmayı tercih etmeyen hastalar için kontatk lens öncelikle yakını sonrasında da diğer mesafeleri net görmeden başka bir alternatiftir. Gözlük kullanımı kontakt lens kullanımına göre daha az risk taşısa da presbiyopi tedavisi için kullanılan kontatk lensler gözlüğe göre hastaya daha geniş bir görüş açısı sunmaktadırlar.

Multifokal kontakt lenslerin üzerinde farklı odak noktalarında farklı halkalar bulunmaktadır. Görüntü kalitesinde az bir kayıp mevcuttur. Uzak ve yakın mesafelerde aynı netlikte görüş sağlarlar. Bu normal dışı duruma beyin zamanla kendini adapte edebilmektedir.

Monovizyon kontakt lenslerde ise bir göz uzak mesafe diğer göz de yakın mesafeye göre ayarlanmaktadır. Bu yönteme hasta adapte olabiliyorsa devam edilebilmektedir.

Gözlük ve kontakt lens tedavisi gerek görüldüğünde ve mümkünse birleştirilebilir. Böylece hastanın hem uzak hem yakın mesafede daha iyi bir görüş elde etmesi sağlanabilir.

Her bir yöntemin kendi içinde avantajları ve dezavantajları mevcuttur. Tedavi yönteminin hangisinin hasta için uygun olacağına göz doktoru karar vermektedir.

Her iki tedavide de göz numarasının zaman içinde artış göstermesi çok olası olduğu için belirli aralıklarla gözlük veya kontakt lens değişimi gerekebilmektedir.

Presbiyopi için bir diğer tedavi yöntemi ise cerrahidir. Cerrahi yöntemde farklı uygulamalar söz konusudur.

Presbiyopi Ameliyatı

Presbiyopi tedavisinde ameliyat seçeneği söz konusu olduğunda çok odaklı göz içi lens ve lazer tedavisi seçenekleri mevcut seçeneklerdendir. Bu tedavilerden hangisinin hasta için daha uygun olduğuna kapsamlı bir göz muayenesi sonucunda göz doktoru karar vermektedir. Bu kararın verilme sürecinde göz doktoru hastaya bir dizi ileri derecede tetkik uygulamaktadır.

Lazer tedavisi de göz içi çok odaklı mercek operasyonu da 40 yaş üzerine olan ayrıca gözlük ve lens kullanmak istemeyen hastalara uygulanabilmektedir.

Lazer göz ameliyatı işleminde göz öncelikle damla anestezi yöntemiyle uyuşturulmaktadır. İşlem sırasında gözün en dış bölgesi olan korneaya lazer işlemi uygulanmaktadır. Hasta yaşa bağlı yakını net görme problemi dışında başka bir göz kırma problemine de sahipse ve uygun koşulları taşıyorsa lazer tedavisi ile de düzeltilebilmektedir. Lazer tedavisi ile ilgili kritik nokta ise hastanın göz numaralarının ilerlemeye devam etmemesi gerekmektedir. Eğer göz numaraları ilerlemeye devam ediyorsa lazer tedavisi geçici bir çözümdür.

Presbiyopi tedavisi için kalıcı tek çözüm akıllı lenslerdir (göz içi üç odaklı mercekler). Akıllı lensler sayesinde hasta yakın, uzak ve orta mesafelerde net görüş elde edebilmektedir. Presbiyopi problemi göz içi doğal merceğin esnekliğini kaybetmesinden kaynaklı olduğu için söz konusu bu mercek yerine yapay ve çok odaklı bir mercek yerleştirilmesiyle yakını görememe problemi diğer göz kırma problemleriyle birlikte kökten bir çözüme kavuşmuş olmaktadır.