Prematüre Retinopatisi

Prematüre retinopatisi veya bir diğer adıyla ROP Hastalığı, erken doğum sonrası gelişimlerindeki yetersizliklerden dolayı, düşük vücut ağırlığıyla doğan bebeklerin retina tabakasındaki damarsız alanlarda ortaya çıkan ve sinir hasarına yol açarak, tedavi edilmediği taktirde görme kaybı ile sonuçlanan bir göz hastalığıdır.

İngilizce’de “Retinopathy of Prematurity” olarak kullanılan hastalığın kısaltması olarak “ROP” sözcüğü de sıklıkla kullanılmaktadır.

Hastalık özellikle gelişmiş ülkelerde çocukluk döneminde görülen körlüğün, en yaygın nedenlerindedir. ROP, sinir hasarına yol açarak kalıcı görme kaybına neden olabilmektedir.

Prematüre Retinopatisi Nedir? ROP Neden Gerçekleşir?

Prematüre retinopatisi (ROP Hastalığı) erken doğan ve düşük doğum ağırlığına sahip bebeklerde (32 haftadan önce ve 1500 gramdan düşük) retinadaki damarsız yüzeylerde, anormal damar gelişimi ile ortaya çıkan ciddi bir göz hastalığıdır.

İnsan gözünün gelişimi doğuma yakın hatta doğumdan bir ay sonrasına kadar devam edebilmektedir. Prematüre doğan bebekler, erken doğum sebebiyle gelişimlerini tam tamamlayamadıkları için doğum sonrasında belirli bir süreliğine kuvözlerde tutulmaktadırlar. Bu süre zarfında yüksek oranlı oksijene maruz kalmaktadırlar. Bu durum sonucunda doğum esnasında henüz göz damarlarının gelişimini tamamlamadan doğmuş bebeklerde, göz damalarında anormal bir gelişme yaşanabilmektedir.

Prematüre doğmuş bebeklerin yüksek oksijene maruz kalması, damar gelişimini sağlayan VEGF miktarını aniden azaltır. VEGF miktarının azalmasıyla birlikte damarlarda büzülmeler ve bozulmalar yaşanır. Böylece retina tabakasının beslenmesi sekteye uğrar.

Hemen sonrasındaki süreçte ise VEGF miktarında yaşanan aşırı artış ile birlikte anormal damarlanmalar ve göz içinde oluşan kanamalar retina ayrışması riskini doğurur.

Prematüre retinopatisi, zamanında doğan ve sarılık hastalığı sebebiyle fototerapi gören bebeklerde oluşmaz. 32 haftadan önce ve 1500 gr altı doğan kuvözlerde yüksek oksijen tedavisi altındaki bebekler risk grubunu oluşturmaktadır. Risk faktörlerinin, bu durumla birlikte akciğer hastalığı, beyin kanaması ve sepsis geçiren bebeklerde daha da artmaktadır.

Hastalığın bebeğin yakınları tarafından fark edilme olanağı yoktur. Çünkü hastalık dışarıdan fark edilebilecek hiçbir belirti vermez. Bu yüzden hastalığın tespiti ve tedavisi amacıyla erken doğmuş bebeklerde görme kaybının engellenebilmesi için düzenli göz doktoru kontrolü ve erken tedavi başlangıcı önemlidir.

Prematüre retinopatisi 5 evreden oluşmaktadır. Ayrışma bebek 10 aylıkken 4. evrede ortaya çıkar. Tedavi başlangıcı için en kritik aşama ayrışma hemen başlamadan önceki 3. aşamadır.

GÖZ DOKTORLARIMIZDAN RANDEVU ALMAK İÇİN TIKLAYIN

Prematüre Retinopatisi Muayenesi Nasıl Yapılır? Tanısı Nasıl Koyulur?

Prematüre retinopatisi muayenesi, damla anestezi ile gözün uyuşturulmasıyla başlar. Daha sonra farklı bir göz damlası ile göz bebeklerinin büyütülmesiyle yapılır. Göz bebekleri büyütüldükten sonra göz kapakları bebeğe rahatsızlık vermeyecek şekilde açılır.

Retinanın her bir tabakası iki göz için de ayrı olarak incelenmektedir. Burada damarların gelişim durumuna ve hastalığın evresine bakılır.

Bebeklerde İlk Muayene Ne Zaman Yapılmalıdır?

Prematüre retinopatisi için risk gurubunda olan erken doğum ve 1500 gr altındaki bebeklerde ilk muayene doğumdan sonraki 4. ve 6. haftalar arasında yapılmalıdır. Çok erken doğumlarda ilk muayene için 8 hafta sonrasına kadarda beklenebilmektedir. Ayrıca yoğun bakımda yatmakta olan prematüre bebeklere de ROP muayenesi yapılabilmektedir.

Prematüre retinopatisi dışarıdan bakınca direkt belirti vermediğinden erken doğumlarda ilk göz muayenesi için ailenin duyarlılığı önem taşımaktadır. Rop hastalığı dışında göz tansiyonu, göz tembelliği, gözyaşı kanal tıkanıklığı gibi hastalıklar için de zamanında tanı koyulması ve tedavinin başarısı için düzenli göz muayenesi önem kazanmaktadır.

ROP Muayenesi Ne Sıklıkla Yapılmalıdır?

İlk muayeneden sonra hastalığın ilerleme derecesine göre, 1-2 hafta arayla bebek 46 haftalık olana dek düzenli muayeneler tekrarlanmaktadır. Özellikle çok erken doğan bebeklerde bu süre maksimum 1 hafta olmaktadır. Duruma göre 3-4 günde bir olmak üzere göz muayenelerini yaptırmaları gerekebilir.

Rop Hastalığı Evreleri ve Hastalığın Sınıflandırılması

Hastalığın sınıflandırılmasında kullanılan alanlar aşağıdaki gibidir:

Zon 1: Orta bölgesinde optik diskin olduğu, makula bölgesi ile optik disk arasında bulunan mesafesinin iki katı çapına sahip dairesel alan.

Zon 2: Merkezinde optik disk bulunan, aşağı yöne doğru retinanın tamamını içine alan dairesel alan

Zon 3: Zon 2 dışında ve bu alanın ters yönüne doğru hilal şeklindeki alan

Hastalık 5 farklı evrede ele alınıp bu evreler aşağıdaki gibidir:

1.Evre: Kan damarlarında anormal ve hafif büyümenin gerçekleştirdiği evredir.

2.Evre: Orta düzeyde anormal damar büyümesi.

Hastalık bu 2. evrede kendi kendine düzelip gerileyebilmektedir veya bu evreden sonra 3. evreye gelişebilmektedir.

3.Evre: Yüksek hızda, retinada anormal damar büyümesi.

4.Evre: Retinada ayrılma başlangıcı.

5.Evre: Hastalığın son evresi ve retina dekolmanı gerçekleşmesi.

Prematüre Retinopatisi Başka Hangi Göz Problemlerine Sebep Olabilir?

Prematüre retinopatisi en ileri aşamada körlüğe neden olmaktadır. Körlük, ihmal edilmiş, takip edilmemiş ve çok geç tedaviye başlanması nedeniyle ortaya çıkan en istenmeyen sonuçtur. Hastalık büyük oranda kendi kendine gerileme yaşar. Daha az bir oranda hasta için tedavi gerekmektedir.

Prematüre bebekler gözdeki retina bölgesinde oluşan hasarlar sonucunda ortaya çıkan belirtileri kendileri fark edemeyecekleri için buradaki esas sorumluluk ailelerinde düşmektedir.

Hastalık eğer kendi kendine gerilemişse bu bebeklerde, miyop, şaşılık, göz tembelliği ve göz tansiyonu sorunları gelişebilmektedir. Ayrıca bu sorunlarda erken tanı ile tedavi edilebilir ve geriletilmektedir.

Rop Hastalığı Neden Körlük Yapar?

Erken doğumu nedeniyle bebeğin retinadaki damar ve doku sisteminin gelişimi tam olarak tamamlanmamıştır. Erken doğum sonrasında kuvöze koyulan bebekte yanlış alarm nedeniyle VEGF salınımı gerçekleşir ve retinanın damarsız alanlarında damarlanma meydana gelir. Doğal süreç dışı oluşan bu damarlanma ve göz içi kanamalar sebebiyle, retina ayrılma gerçekleşir. Bunun Sonucunda ise kalıcı körlük meydana gelmektedir.

Prematüre Retinopatisi Tedavisi Nasıl Gerçekleştirilir?

Hastalığın tedavisindeki başarı, tedaviye başlanan evre ile direkt olarak ilişkilidir. İlk iki evrede genellikle hastalığın takibi gerçekleştirilir. 3. Evreden itibaren ise lazer veya krio tedavisi uygulanmaktadır.

Çünkü tedaviye en iyi yanıt 3. evrede verilmektedir. Eğer bu tedaviler yetersiz kalıyorsa cerrahi müdahale söz konusudur. Bu noktadaki seçenek ise vitrektomi ameliyatıdır. Daha sonraki aşamada gerçekleşecek düzenli kontroller hastalığın evresine göre planlanır.

Enjeksiyon tedavisi: Göz içine enjeksiyon ile ilaç verilerek anormal damar büyümesinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır.

Lazer Tedavisi: Tek başına veya enjeksiyon tedavisi ile uygulanabilmektedir. Tedavinin amacı retinanın damarsız alanında yanlış damar oluşumunu sağlayan hücrelerin fonksiyon dışı bırakılmasıdır.

Vitrektomi Ameliyatı: Eğer diğer tedavilerden sonuçlanmıyorsa vitrektomi ameliyatı başvurulmaktadır. Hastalığın ileri derecelerinde kalıcı körlük riskinin oluştuğu durumlarda başvurulmaktadır.