Gözde Sarılık Neden Olur? Göz Beyazında ve İçinde Sarılığın Sebepleri

Gözde Sarılık Neden Olur? Gözde sararma, özellikle göz akında (sklera) fark edilen sarı renk değişimidir ve vücuttaki bazı sistemik hastalıkların önemli bir göstergesi olabilir. Çoğu zaman göz hastalığı zannedilse de, aslında bu durum genellikle karaciğer, safra yolları veya kan hastalıkları ile ilgilidir. Göz beyazında sarılık, kandaki bilirubin adlı maddenin yükselmesi sonucu oluşur.

Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla ortaya çıkan sarımsı bir pigmenttir. Normalde karaciğer tarafından işlenip safra yoluyla vücuttan atılır. Ancak karaciğer hastalıkları, safra tıkanıklıkları veya kan hücrelerinin aşırı yıkımı durumunda kandaki bilirubin seviyesi artar ve ilk olarak göz beyazında birikmeye başlar. Bu nedenle gözde sarılık, birçok iç hastalığın erken belirtisi olabilir.

Göz Beyazında Sarılık Hangi Hastalıkların Belirtisidir?

Göz beyazında sarılık hangi hastalıkların belirtisidir? sorusu, bu durumun sadece gözle ilgili olmadığını anlamak açısından kritik öneme sahiptir. Göz akında sarılık genellikle üç ana sistemik neden grubundan kaynaklanır:

1. Karaciğer Hastalıkları:
   Hepatit (A, B, C tipi), siroz, karaciğer yağlanması veya ilaç toksisiteleri karaciğerin bilirubini yeterince işleyememesine yol açar.
   Bu durumda bilirubin kandaki seviyesini artırır ve ilk belirtiler göz beyazında görülür.

2. Safra Yolu Tıkanıklıkları:
   Safra taşları, pankreas başı tümörleri veya safra kanalı iltihapları, bilirubinin bağırsaklara geçişini engeller.
   Bilirubin kana geri döner ve vücutta birikir.
   Gözde sararma bu durumun erken uyarı işaretidir.

3. Kan Hastalıkları:
   Alyuvarların (eritrositlerin) normalden fazla yıkıldığı hemolitik anemilerde,
   vücutta fazla miktarda bilirubin oluşur.
   Karaciğer bu yükü işleyemez ve sonuçta göz akında sarılık ortaya çıkar.

Bunların dışında bazı ilaçlar, genetik enzim eksiklikleri (Gilbert sendromu gibi) veya kronik alkol kullanımı da göz beyazında sarılığa neden olabilir.

Göz İçinde Sarılık ve Gözdeki Sarılığın Yaygın Görünüm Şekilleri

Göz içinde sarılık veya gözdeki sarılığın yaygın görünüm şekilleri, genellikle hastalığın süresi ve şiddetine göre değişir.
Başlangıçta gözün sadece iç köşesinde hafif bir sararma fark edilir.
Zamanla bu renk değişikliği tüm skleraya yayılır ve bazen cilt renginde de sarılık gözlenir.

Sarılığın tonu, vücuttaki bilirubin düzeyine göre açık sarıdan koyu kehribar rengine kadar değişebilir.
Bazı hastalarda gözle birlikte idrar renginde koyulaşma, dışkı renginde açılma ve ciltte kaşıntı da tabloya eşlik eder.
Bu belirtiler karaciğer veya safra yolu hastalıklarını işaret edebilir.

Gözdeki sarılığın uzun süre geçmemesi veya beraberinde halsizlik, karın ağrısı, iştahsızlık gibi sistemik bulgular varsa,
durumun yalnızca gözle sınırlı olmadığı düşünülmelidir.

Bebeğin Gözlerindeki Sarılık Ne Zaman Geçer?

Bebeğin gözlerindeki sarılık ne zaman geçer? sorusu, özellikle yeni doğan döneminde sıkça merak edilir.
Yenidoğan bebeklerde gözde sarılık çoğu zaman fizyolojik bir durumdur.
Bebeklerin karaciğeri doğumdan sonraki ilk günlerde tam olarak olgunlaşmadığı için,
bilirubin seviyesi geçici olarak yükselebilir. Bu tabloya “yenidoğan sarılığı” denir.

Bu durum genellikle doğumdan sonraki 2. veya 3. günde başlar ve 7–10 gün içinde kendiliğinden kaybolur.
Eğer sarılık iki haftadan uzun sürerse, bilirubin değeri çok yüksekse veya bebekte halsizlik, emmeme, uyku hali gibi belirtiler varsa,
bu durumda fizyolojik sarılığın ötesinde bir neden (örneğin karaciğer enzimi eksikliği veya enfeksiyon) araştırılmalıdır.

Bebeklerde gözde sarılık uzun sürdüğünde yenidoğan sarılığı, safra akımı bozukluğu (kolestaz) veya kan uyuşmazlığına bağlı hemolitik durumlar akla gelir.
Bu yüzden bebeklerdeki sarılık “ne zaman geçer” sorusunun cevabı yalnızca süreyle değil, nedenin doğru belirlenmesiyle ilişkilidir.

Göz Sarılığı İçin Hangi Uzmana Gidilir ve Ne Zaman Acil Olur?

Göz sarılığı için hangi uzmana gidilir ve ne zaman acil olur? sorusu, doğru yönlendirme açısından oldukça önemlidir.
Gözde sarılık fark edildiğinde ilk başvurulması gereken branş göz hastalıkları değil, iç hastalıkları (dahiliye) veya gastroenteroloji uzmanıdır.
Çünkü göz sarılığı çoğunlukla sistemik, yani vücut genelini ilgilendiren bir sorunun sonucudur.

Dahiliye uzmanı karaciğer fonksiyon testleri, bilirubin düzeyi ve gerekirse ultrasonografi ile nedenini araştırır.
Eğer göz sarılığına göz içi basınç artışı, görmede azalma veya ağrı eşlik ediyorsa,
bu durumda göz hastalıkları uzmanının da değerlendirmesi gerekir.

Acil durum belirtileri arasında, sarılıkla birlikte koyu renkli idrar, açık renkli dışkı, karın ağrısı, bulantı,
yüksek ateş veya bilinç bulanıklığı yer alır.
Bu belirtiler varsa vakit kaybetmeden acil servise başvurulmalıdır.

Gözde Sarılığın Görünümü Ne Kadar Önemli?

Gözde sarılık neden olur? sorusuna verilen yanıtlar, aslında gözün ne kadar hassas bir uyarı organı olduğunu gösterir.
Göz beyazında oluşan en ufak bir renk değişimi bile, vücuttaki metabolik süreçlerde bir sorun olduğuna işaret edebilir.
Çoğu zaman karaciğer hastalıkları ilk belirtilerini gözde verir.

Bu nedenle gözde sarılık fark eden bir kişi “zamanla geçer” diye beklememeli,
kendi kendine ilaç kullanmamalı ve erken dönemde kan testleri yaptırmalıdır.
Göz beyazında sararma genellikle cilt renginden önce fark edildiği için,
erken teşhis açısından çok değerlidir.

Gözde Sarılıktan Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Gözde sarılık oluşumunu önlemenin en etkili yolu,
karaciğer ve sindirim sistemini sağlıklı tutmaktır.

• Alkol kullanımından kaçının, düzenli karaciğer kontrolü yaptırın.

• İlaçları doktor önerisi olmadan uzun süre kullanmayın.

• Dengesiz beslenme ve aşırı yağlı yiyeceklerden uzak durun.

• Bol su tüketin, antioksidan zengini gıdaları tercih edin.

• Hepatit aşılarınızı eksiksiz yaptırın.

Bu basit önlemler hem karaciğer sağlığını hem de göz beyazındaki doğal rengin korunmasını sağlar.

“Göz sadece görmek için değil, vücudun iç dengesini de yansıtan bir aynadır.”
— Op. Dr. Özer Kavalcıoğlu