Göz Sağlığını Korumak İçin Neler Yapmalıyız?

Göz sağlığı, yaşam kalitesini doğrudan etkileyen önemli bir unsurdur. Görme yeteneğiniz hayatınız için büyük önem arz etmektedir. İzlenimlerinizin yarısından fazlasını görme duyunuzla algılarsınız. Tat alma, koku gibi duyularınızı kaybettiğiniz takdirde sizi tehditlerden koruyan en önemli organınız gözlerdir. Böylesine değerli bir organı nelerin koruyabileceğini, nelerin ona zarar verebileceğini bilmeniz gerekir. “Göz sağlığı için ne yapmalı” konusunda bilinçli adımlar atmak, görme yeteneğinizi korumak açısından önemlidir. Gözlerinize iyi bakmak ve onları sağlıklı tutmak için elinizden gelenin en iyisini yaptığınıza emin olmalısınız. Yapılan bir çalışmada 2050 yılına gelindiğinde tahmini olarak 895 milyon insanın uzak görme bozukluğu yaşayacağı bunlardan ise 61 milyonunun kör olacağı söylenmektedir [8]. Bu oranların yüksek görünmesine karşın, sağlıklı alışkanlıklarla ve uygulamalarla göz problemlerini etkili bir şekilde önlemek mümkündür. Gözleriniz vücudunuzun en savunmasız organları arasındadır ve görme yeteneğinizi korumak için onlara iyi bakmanıza ihtiyaç duymaktadırlar. Gözlerinizi güneş ışığından korumak, hijyenik tutmak ve dinlendirmek sağlığı için gereklidir. Göz sağlığı için yapılması gerekenler bunlarla sınırlı değildir, bunların yanında düzenli bir göz muayenesi, yeterli uyku, egzersiz ve sağlıklı beslenme ile göz sağlığınızı koruyabilirsiniz.

Göz Sağlığı İçin Tüketilmesi Gereken Yiyecekler Nelerdir?

Gözlerinizin oksijen ve besin maddeleri için küçük arterlere ihtiyacı vardır. Bu arterleri sağlıklı tutarak ve koruyarak gözlerinize yardımcı olabilirsiniz. Yapılan araştırmalarla bazı besinlerin ve vitaminlerin görme bozukluklarını önleyebildiği, göz sağlığını geliştirdiği kanıtlanmıştır. Göz sağlığı için vitamin alımı, görme fonksiyonlarını desteklemenin önemli bir yoludur. Bu vitaminler doğal olarak besinlerden sağlandığı gibi gereken durumlarda vitamin takviyeleri kullanmak fayda sağlar. Örneğin E vitamini alımı ile katarakt riskinin azalması, omega-3 ile körlüğün en önemli nedenlerinden olan proliferatif retinopatileri önlemesi besinlerin göz sağlığınız açısından ne derece önemli olduğunu göstermektedir. Sağlıklı beslenme alışkanlıklarına geçmek için hiçbir zaman geç kalmış sayılmazsınız. Beslenme düzeninizi değiştirmek için bir sağlık sorunu beklemeden, şu anki rutininizi gözden geçirip bilinçli tercihler yapabilirsiniz.

“Göz sağlığı için ne yemeli?” sorusu için en önemli besin kaynakları şöyle sıralanabilir:

• Balık: Omega-3 yağ asitleri açısından oldukça zengindir. Somon, ton balığı, alabalık, uskumru, sardalye gibi balıklar içerdiği bol miktarda EPA ve DHA ile göz sağlığınız için önemlidir.
• Havuç: En iyi bilinen A vitamini kaynaklarından biridir. Bunun yanında tatlı patates, mango, kavun, kayısı gibi meyve ve sebzeler de gözlerinizin karanlığa uyum sağlama yeteneğine yardımcı olmakla birlikte gece görüşü sağlayan A vitaminin, öncül maddesi olan beta karoten açısından zengindir.
• Yapraklı yeşillikler: Ispanak, karalahana gibi koyu yapraklı yeşillikler; C vitamini sağlamanın yanında lutein ve zeaksantin gibi antioksidanlar açısından zengin sebzelerdir. 55 yaş üstü kişilerde görme kaybının en çok rastlanan nedenlerinden olan AMD’nin ilerleme riskini azalttığı düşünülmektedir [6]. Katarakt da dahil olmak üzere uzun süreli göz rahatsızlıkları riskini azaltan, göz sağlığına yardımcı besinlerdir.
• Brokoli: Gözünüzdeki hücreleri serbest radikallerden koruyan A, C ve E vitamini kombinasyonu yanında lutein ve zeaksantin içerir.
• Yumurta: Protein açısından oldukça zengin olarak bilinen yumurta bol miktarda omega-3 ve çinko içerir. Zararlı mavi ışığın retinaya olumsuz etkisini engellemeye yardımcı olur.
• Turunçgiller: Portakal, greyfurt gibi turunçgiller C vitamini içeren besinlerdir. UV ışının göze verdiği hasara karşı koruma sağlayan C vitamini, göz sağlığı açısından gerekli vitaminlerdendir.
• Çiğ Kırmızı Biber: Kalori başına en fazla C vitamini içeren yiyeceklerden biri biberdir. Araştırmacılar, C vitamini açısından zengin bir diyetin kataraktın ilerleme riskini üçte bir oranında azalttığını öne sürmektedir [12]. Isı ile içeriğindeki C vitamini parçalanabileceğinden mümkün olduğunca çiğ tüketmeniz önerilir.

Göz Sağlığımızı Olumsuz Etkileyebilecek Yiyecekler Nelerdir?

“Göz sağlığına ne iyi gelir?” diye düşündüğünüz gibi iyi gelmeyen yiyecekleri de tanıyarak bilinçli bir beslenme alışkanlığı oluşturmanız önemlidir. Sağlıklı yiyecekleri tüketerek göz hastalıklarının önüne geçebileceğiniz kadar, göze iyi gelmeyen yiyeceklerin tüketimi ile hastalık riskini artırabilirsiniz. Aşırı şeker, yağ, işlenmiş gıdaların tüketimi sarı nokta hastalığı ve katarakt gibi göz hastalıklarına yakalanma riskini artırabilir. Göz sağlığınızı olumsuz etkileyecek yiyecekler:

• Ekmek ve Makarna: Yaşın ilerlemesiyle gözde meydana gelen maküler dejenerasyon (AMD) görülme olasılığının artması beyaz ekmek ve makarnada bulunanlar gibi karbonhidratlarla ilişkilendirilir.
• Kızartmalar: Trans yağlarla pişirilen kızarmış yiyecekler kolesterolün artmasına neden olur, diyabete yol açabilir. Diyabetik retinopati, AMD gibi hastalıklar da bunlarla bağlantılıdır.
• İşlenmiş gıdalar: Bu yiyecekler genellikle yüksek oranda tuz, şeker, doymuş yağ içerir. Bu da göz problemlerine sebep olabilir.
• Şekerli İçecekler: Soda, enerji içeceği ve diğer şekerli içecekler kan basıncının yükselmesine neden olabilir. Diyabetik retinopati, AMD gibi görme problemlerine ve olası görme kayıplarına yol açabilir.
• İşlenmiş Etler: Sosis, salam, pastırma gibi işlenmiş etler içerdikleri yüksek sodyum nedeniyle katarakt, AMD gibi göz problemlerinin oluşma riskini artırabilir.

Sigara ve Alkol Tüketimi Göz Sağlığını Etkiler mi?

Sigara ve alkol kullanımı vücudun diğer tüm organlarına olduğu gibi gözler için de çok zararlıdır. Sigara tüketimi görme kaybına yol açabilecek çok ciddi sorunları ortaya çıkarabilir. Eğer sigara tüketiyorsanız sigara içmeyen insanlara oranla iki kat daha fazla AMD’ye yakalanma riskiniz vardır. Katarakt gelişme riski ise sigara içmeyen bireylere oranla iki veya üç kat daha fazladır [13]. Alkol tüketimi kısa vadede bulanık ve çift görmeye neden olabilir. İki nesne arasındaki parlaklık farkını seçmede zorlanmalar, gözde iltihaplanma, seyirme, yanma ve kaşıntı oluşturabilir. Uzun vadede düzenli alkol kullanımı erken yaşlarda bile katarakt oluşma riskini artırır. Hem sigara hem de alkol kullanımı olan bireylerde optik nöropati denilen kalıcı göz kaybı meydana gelebilir.

Göz Sağlığımızı Korumak İçin Günde Kaç Saat Uyumalıyız?

Uyku sağlıklı bir yaşamın ve sağlıklı gözlerin önemli bir belirleyicisidir. Kaliteli uyku göz sağlığınız için çok değerlidir. Yetersiz uyku kuru, kaşıntılı ve kanlanmış gözleri beraberinde getirir. Gözlerin daha az yaş üretmesine sebep olarak enfeksiyon riskini artırır. Yeteri kadar uyumadığınızda gözleriniz ışığa karşı hassaslaşabilir, göz seğirmeleri ve spazm oluşabilir. Göz tansiyonu olarak bilinen glokom gibi ciddi göz sorunlarıyla karşılaşabilirsiniz. Sağlıklı gözler için 6-8 saatlik bir uykuyu önemli sağlık önceliklerinden biri haline getirmelisiniz. Genetik faktörler günde ne kadar uyku ihtiyacınız olduğunu belirlemeye yardımcı olsa da yetişkinler için ortalama 7 saatlik bir uyku doğru bir başlangıçtır.

Göz Sağlığını Korumak İçin Teknolojik Aletleri Günde Kaç Saat Kullanmalıyız?

Uzun süre ekrana bakmanın dijital göz yorgunluğuna sebep olduğu bilinmektedir. Bu durum çok ciddi olmasa da baş ağrıları, göz kuruması, bulanık görüş gibi rahatsızlıklar verebilir. Bir ekrana bakmak güneşe bakmak kadar gözlerinize zarar vermez. Ekran başında geçirilmesi gereken süreyle ilgili net rakamlar söylemek pek mümkün değildir. Ekran sürenizi, günde birkaç saatle sınırlandırmanız ve gözlerinizi yeteri kadar dinlendirmeniz görme problemlerinden kaçınmanız için yeterli olacaktır.

Göz Sağlığımızı Korumak İçin Ne Sıklıkla Göz Muayenesine Gitmeliyiz?

Birçok kişi gözlük veya lens kullanmıyorsa gözlerinde kuruluk, kaşıntı gibi semptomlar yoksa göz muayenesinin gerekli olmadığını düşünmektedir. Ancak bu doğru bir düşünce değildir. Düzenli ve kapsamlı bir göz muayenesi sayesinde sadece göz problemleri değil diyabet, yüksek tansiyon, bağışıklık sistemi hastalıkları ve kanserler de dahil olmak üzere birçok ciddi sağlık sorununun tespit edilmesini sağlar. Göz doktorunuz kan damarlarını, sinirleri göz muayenesinde net bir şekilde görerek gözle ilgili olmayan sağlık sorunlarını fark edebilir böylece göz muayenesi genel sağlığınızı da korur. Amerikan Optometrik Birliğinin önerisine göre göz sağlığına bakılmaksızın 18-64 yaş arasındaki kişiler yıllık göz muayenesine gitmelidir. Çocuklar için ise ilk göz muayenesinin bebeklik döneminde 6-12 ay arasında, daha sonra okula başlamadan önce 3 ile 5 yaş arasında yapılması önerilmektedir.

Kaynakça

1. https://www.verywellhealth.com/eye-exam-recommendations-how-often-7371890
2. https://www.warbyparker.com/learn/how-often-should-you-get-an-eye-exam
3. https://www.nvisioncenters.com/education/screen-time-and-your-eyes/
4. https://sleepeducation.org/get-involved/campaigns/7-and-up-the-healthy-sleep-duration-for-adults/
5. https://www.webmd.com/eye-health/ss/slideshow-worst-foods-eyes
6. https://www.andersoneyecare.co.uk/the-10-best-foods-for-eye-health-to-include-in-your-diet/
7. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/5-truths-about-protecting-your-eyes
8. https://www.thelancet.com/journals/langlo/article/PIIS2214-109X(20)30488-5/fulltext
9. https://coopervision.com/eye-health-and-vision/health-tips-help-protect-your-eyes
10. https://www.aarp.org/health/conditions-treatments/info-2021/protect-eyes.html
11. https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/fabulous-foods-your-eyes
12. https://www.aao.org/newsroom/news-releases/detail/vitamin-c-cuts-cataract-risk
13. https://www.cdc.gov/tobacco/campaign/tips/diseases/vision-loss-blindness.html#:~:text=Smoking%20causes%20changes%20in%20the,people%20who%20do%20not%20smoke.&text=You%20are%20two%20to%20three,people%20who%20do%20not%20smoke.