Diyabetik Retinopati Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Diyabetik Retinopati şeker hastalığının bir komplikasyonu olarak meydana gelen, görmeyi önemli ölçüde etkileyen bir rahatsızlıktır. Halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabet, kandaki glikoz seviyesinin anormal yükselmesi ile karakterize metabolik bir kronik hastalıktır. Diyabet şeker düzeylerini etkileyen bir hastalık olmanın yanında damar ve sinir sistemlerini de etkileyerek birçok komplikasyona da yol açmaktadır. Retinopati de diyabetin sebep olduğu en çok rastlanan komplikasyonlardan biridir. Diyabetik Retinopati, retinada bulunan damarların kan ya da içerik sızdırması, sızan sıvının ödem oluşturması, formu bozulan damarların genişleyip baloncuklar oluşturması, yeni kapiller damar veya zar oluşumu ile karakterize görmeyi önemli ölçüde etkileyen bir rahatsızlıktır. Oluşan kapiller damarların deforme olup yırtılması ile retinanın arkasına sızan kan ve deforme olmuş damar dokusu zamanla retinada hasarlara sebep olur. Retinanın hasar alması ile zamanla görmede azalmalar meydana gelir.

Diyabetik Retinopati Nedir?

Diyabetik Retinopati, yüksek kan şekeri seviyesinin bir komplikasyonu olarak ortaya çıkan sinsi ilerleyişli görmede bozukluklara sebep olan bir hastalıktır. Retina, gözün çok sayıda sinir lifi ve damar ağı içeren kısmıdır. Diyabetik retinopatide retina damarlarında genişleme ve kan akışı değişiklikleri meydana gelir. Diyabetik retinopati evreleri non proliferatif ve proliferatif olmak üzere 2 çeşittir. Non proliferatif evrede retina damarlarında anormal genişleme veya daralmalar, kanamalar, kan akışı değişiklikleri meydana gelir. Proliferatif evrede ise yeni damar oluşumları görülür. Bu damarlar işlevsiz ve zayıf yapıdadırlar. Yeni damarların oluştuğu bu evrede retinanın göz küresinden ayrılması gereçekleşebilmektedir.

Diyabetik Retinopati Neden Olur?

Diyabetik Retinopati gelişmesine yol açan birçok risk faktörü mevcuttur. Bu faktörler arasında diyabetin başlama zamanı ve şiddeti en belirleyici olandır. “Diyabetik Retinopati Neden Olur?” sorusuna cevap olacak risk faktörleri ise şunlardır:

• Yüksek tansiyon
• Gebelik
• Yüksek seyreden kontrolsüz kan şekeri
• Yüksek kolesterol seviyesi
• Nefropati
• Anemi
• Yüksek trigliserid seviyesi
• Yüksek vücut kitle indeksi
• Katarakt öyküsü
• Ergenlik
• Hareketsiz yaşam biçimine sahip olma
• Kardiyovasküler hastalığa sahip olma

Birden fazla risk faktörüne sahip olan bireyler düzenli aralıklarla hem kan şekeri ölçümlerini yaptırmalı hem de göz muayenesine girmelidirler.

Diyabetik Retinopati Tedavisi Nedir?

Diyabetik retinopatinin yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçla tedavi ve cerrahi müdahale gibi tedavi yöntemleri mevcuttur. Hastalığın şiddeti ve başlama zamanına bakılarak bu tedavi yöntemlerinden hangisinin ya da hangilerinin uygulanacağına karar verilmektedir. Diyabetik retinopatide kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:

• Retinal Lazer (Fotokoagülasyon): Fotokoagülasyonda ışık dalgaları kullanılarak anormal damar oluşumları ya da sızdıran damarlar yakılır. Lazer tedavisi hastalığın ilerlemesini yavaşlatma hatta durdurma özelliğine sahip olmasına rağmen kaybedilen görme yetisinin tekrar kazandırılması noktasında herhangi bir fayda sağlamamaktadır.
• İlaçlı Tedavi: Diyabetik retinopatide ilaç olarak steroidler ve anti-VEGF ajanları tercih edilmektedir. Steroidler özellikle retinada oluşan ödemlerin giderilmesinde fayda sağlamaktadır. Vasküler endotelyal growth faktör açılımına sahip anti-VEGF daralan veya genişleyen retina kapiller damarlarındaki reseptörlere bağlanarak etki gösterir.
• Vitrektomi: Göz küresi vitreus denilen kıvamlı sıvı ile doludur. Diyabetik retinopatinin ilerleyen zamanlarında vitreus viskozitesini kaybeder ve göz duvarından ayrılır. Bu durumda diyabetik retinopati denilen vitrektomi cerrahi müdahalesine başvurulur. Alanında uzman kişilerce yapılan vitrektomi ameliyatı oldukça düşük risklere sahiptir.
• Kan Şekeri ve Tansiyon Kontrolü: Diyabetik retinopatinin ilerlemesini yavaşlatmak için kan şekeri, tansiyon ve kolesterol düzeylerinin kontrol altında tutulması önemlidir.
• Düzenli Göz Kontrolleri: Erken teşhis için düzenli göz muayeneleri hayati önem taşır.

Diyabetik Retinopati Belirtileri Nelerdir?

Diyabetik retinopati belirtileri lezyonun boyutuna ve retina hasarının şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Diyabetik retinopati başlangıçta belirti vermeden sinsi ilerleyiş gösterir. Hastalık genellikle belli bir evreye geldikten sonra fark edilir. Bazen yıllarca belirti gözlenmezken bazen ise sarı noktanın etkilenmesi ile kişide bulanık görme başlar. Görme merkezinde görevli kısımların zarar görmediği, yalnız periferik retinanın zarar gördüğü durumlarda kısa vadede görmede kayıplar yaşanmadığından hastalık oldukça geç tespit edilir. Bu durumda görme bulanıklaşmaz iken kapiller damarlarda meydana gelebilecek ani kanamalar ile kişi görme yetisini aniden tamamen kaybedebilir. Ayrıca başka hastalıkların mevcut olmadığı sadece diyabetik retinopatinin bulunduğu kişilerde ağrı gözlenmez.

Diyabetik retinopatinin tipik bulgularından biri de göz önünde uçuşan cisimcik görüntüsüdür. Hastalar genellikle bu şikayetten sonra doktora başvurma gereksinimi hissederler. Düzenli göz muayenesi yaptırmayan kişiler daha önce hiçbir görme problemi yaşamamalarına rağmen bir anda görmelerinin azalması problemi ile karşılaşırlar. Bu var olan diyabetik retinopatinin artık semptom verecek derecede ilerlemiş olduğunun göstergesidir. Diyabetik retinopati lokal bir organ hastalığı olarak düşünülmemelidir. Çünkü retinada bulunan damarlanmalar vücudun genel kardiyovasküler sisteminin bir parçasıdır. Bu yüzden hastalığın ilerlemesi tedaviyi oldukça güçleştirmektedir. Diyabetli kişiler tüm bu sorunların önüne geçebilmek adına göz muayenelerini aksatmamalıdırlar.

Ayrıca diyabetik retinopati'nin diğer belirtileri şunlardır;

• Bulanık Görme: Görme keskinliğinde azalma veya netlik kaybı.
• Kör Noktalar: Görüş alanında karanlık veya boş bölgeler.
• Işık Çakmaları: Retina üzerindeki hasar nedeniyle.
• Görüşte Dalgalanma: Özellikle kanamalar sırasında görüşte değişiklikler.
• Gece Görüşü Zayıflığı: Karanlık ortamlarda görme güçlüğü.
• Ani Görme Kaybı: İlerlemiş vakalarda tam görme kaybı oluşabilir.
• Uçuşan Noktalar (Floaters): Göz önünde hareket eden lekeler veya gölgeler.

Diyabetik Retinopati Evreleri Nelerdir?

Diyabetik Retinopati, genellikle dört evrede ilerler. İşte evreler ve özellikleri:

1. Hafif Non-Proliferatif Retinopati

• Retina damarlarında küçük şişlikler (mikroanevrizmalar) oluşur.
• Genellikle belirti vermez ve erken aşamada fark edilmez.

2. Orta Non-Proliferatif Retinopati

• Retina damarları tıkanmaya başlar.
• Görme bulanıklığı gibi hafif belirtiler oluşabilir.

3. Şiddetli Non-Proliferatif Retinopati

• Daha fazla damar tıkanıklığı görülür.
• Retina, oksijen yetersizliği nedeniyle zarar görmeye başlar.

4. Proliferatif Retinopati

• Yeni, anormal damarlar oluşur (neovaskülarizasyon).
• Kanamalar, retina dekolmanı ve ciddi görme kaybı riski ortaya çıkar.

Erken teşhis ve düzenli göz muayenesi ile ilerleme durdurulabilir. Özellikle proliferatif evrede tedavi için lazer, göz içi enjeksiyonlar veya cerrahi müdahale gerekebilir.

Diyabetik Retinopati Teşhisi Nasıl Koyulur?

Diyabetik retinopati başlangıçta semptom vermeyen sinsi ve ilerleyici bir hastalık olduğundan dolayı erken tanı çok önemlidir. Diyabet öyküsü olan kişiler düzenli olarak göz muayenesi yaptırmalıdırlar. Yapılacak detaylı göz muayenesi ve yardımcı tanı yöntemleri sayesinde hastalık kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Göz muayeneleri acısız, hızlı ve basit işlemlerdir. Göz muayenesi dışında tanıya yardımcı ek yöntemler şunlardır:

• Oftalmoskopi
• Fundus Flöresein Anjiografisi (FFA)
• Optik Koherens Tomografi (OKT)
• Retina Kalınlık Analizörü (RTA)
• Fundus Fotoğraflama

Diyabetik Retinopati Ameliyatı Nasıldır?

Diyabetik retinopati ameliyatı, genellikle ileri evre vakalarda uygulanan bir cerrahi prosedürdür ve "Vitrektomi" olarak adlandırılır. İşlem hakkında genel bilgiler:

Vitrektomi Nedir?

• Göz içindeki hasarlı dokular, kanamalar ve anormal damar oluşumları temizlenir.
• Retinanın yapışması sağlanarak görme kaybı riski azaltılır.

Ameliyat Nasıl Yapılır?

1. Anestezi: Lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilir.
2. Vitre Jelinin Temizlenmesi: Gözün iç kısmındaki vitre jel çıkarılır.
3. Kan ve Doku Temizliği: Retina üzerindeki kanamalar ve anormal damarlar alınır.
4. Lazer Uygulaması: Retina üzerine lazer tedavisi uygulanabilir.
5. Göz İçine Gaz veya Sıvı: Retina yüzeyini desteklemek için özel gaz veya sıvılar yerleştirilebilir.

İyileşme Süreci

• Ameliyat sonrası birkaç hafta gözde hassasiyet olabilir.
• Doktorun önerdiği şekilde göz damlası kullanımı önemlidir.
• Görme iyileşmesi zaman alabilir ve tamamen normale dönmesi garanti değildir.

Vitrektomi, diyabetik retinopatinin neden olduğu ciddi komplikasyonları önlemek için etkili bir tedavi yöntemidir. Ancak erken teşhis ve tedavi ile bu aşamaya gelmeden önlem alınması her zaman daha iyidir.

Diyabetik Retinopatiden Korunmak İçin Ne Yapılmalıdır?

Diyabetik retinopatiden korunmak için yaşam koşulları değişikliğinden zararlı alışkanlıkların bırakılmasına kadar alınabilecek birçok tedbir mevcuttur. Diyabetik retinopati beslenme başta olmak üzere aşağıdaki diğer koşullara dikkat edilerek engellenebilmektedir:

• Düzenli olarak kan şekeri ölçümleri yaptırmak,
• Yüksek kan şekeri mevcut ise gerekli ilaçları kullanarak kan şekerini kontrol altında tutmak,
• Alkol ve tütün ürünleri gibi zararlı bağımlılık yapıcı ürün kullanımını azaltmak mümkünse sonlandırmak,
• Düzenli tansiyon ölçümü yaptırmak ve kan basıncını kontrol altında tutmak,
• Sağlıklı beslenme düzeni geliştirmek, beslenmede gözü destekleyecek vitamin ve mineralleri bulunduran besinlere yer vermek,
• Pasif hayat tarzından uzak durmak ve egzersiz yapmak,
• Düzenli aralıklarla göz muayenesi yaptırmak,
• Diyabetik retinopatiyi tetikleyebilecek başka göz rahatsızlıklarının olup olmadığını tespit etmek ve öncelikle onları tedavi ettirmek.

Diyabetik retinopati hızlı başlangıçlı ve sinsi seyirli ilerleyici bir hastalıktır. Eğer diyabetik retinopati tedavisi sağlanmaz ise oluşan kısmi görme kayıpları kalıcı körlüğe dönüşebilmektedir. Bu yüzden diyabetik retinopatide erken teşhis ve ardından uygulanacak erken tedavi büyük önem taşımaktadır. Eğer siz de diyabetik retinopati belirtilerinden birini veya birkaçını taşıdığınızı düşünüyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna ivedilikle başvurarak gerekli testleri yaptırabilir, hastalığa sahip olup olmadığınızı öğrenebilirsiniz.

Solar Retinopati Geçer Mi?

Retinopati Nasıl Görür?

Retinopati, görme kalitesinde çeşitli bozulmalara neden olabilir. Hastalığın türüne ve evresine bağlı olarak şu belirtiler görülebilir:

• Bulanık Görme: Görüntüler net olmayabilir.
• Kör Noktalar: Görüş alanında karanlık veya boşluklu bölgeler oluşabilir.
• Işık Çakmaları: Gözde ani ışık çakmaları hissedilebilir.
• Görüş Kaybı: İlerlemiş durumlarda kısmi veya tam görme kaybı görülebilir.
• Görüşte Çarpıklık: Düz çizgiler eğri veya dalgalı görünebilir.

Belirtiler genellikle ilerleyen evrelerde ortaya çıkar, bu nedenle düzenli göz muayenesi retinopatiyi erken aşamada tespit etmek için önemlidir.

Kaynakça

1. https://dergipark.org.tr/en/pub/kocatepetip/issue/17402/182225
2. https://acikerisim.erbakan.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12452/2288
3. https://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_33019/GMJ-48-94-En.pdf
4. https://www.researchgate.net/profile/Mehmet-Helvaci/publication/293174373_Diabetik_Retinopati_ve_Medikal_Tedavisi/links/61f6b252007fb50447260788/Diabetik-Retinopati-ve-Medikal-Tedavisi.pdf
5. https://www.klinikgelisim.org.tr/kg_25_2/4.pdf

Sıkça Sorulan Sorular