Bebeklerde Şaşılık Kendiliğinden Geçer Mi?

Şaşılık gözlerin aynı hizada olmaması ile karakterize olan bir göz problemidir. Normal şartlar altında olan bir bebekte göz kasları koordineli bir şekilde çalışarak gözlerin her ikisinin de aynı yönde olmasını sağlar. Ancak şaşılık gelişmesine neden olabilecek bir problemin olması halinde göz hareketlerini kontrol etme sorunları yaşanır ve oküler hizalama olarak adlandırılan normal göz pozisyonu korunamaz. Bebeklik çağından itibaren görülebilen şaşılık farklı türlere ayrılır. Şaşılık geçici bir problem olabileceği gibi bazı çocuklarda kalıcı olabilir ve yetişkinlik döneminde de görülmeye devam edebilir. Şaşılığın kalıcı olması ve ilerlemeye devam etmesi halinde ise göz tembelliği gibi ciddi göz problemleri açığa çıkabilir. Bu nedenle şaşılığın gelişmesi halinde ebeveynler mutlaka bir çocuk göz hekiminden (pediatrik oftalmoloji hekiminden) destek almalıdır. Bebekte bulunan bu problemin türü tespit edilmeli, kalıcı şaşılık söz konusu olması halinde ise bebeğin göz sağlığı için uygun olan tedavi planlaması yapılmalıdır.

Şaşılık Nedir?

Şaşılık, her yaş grubunda görülebilen bir gözün diğer gözden farklı bir yöne çevrildiği durumu ifade eden bir göz kusurudur. Çocukluk döneminde yaygın olarak görülen şaşılık yetişkinlerde de açığa çıkabilir. Çocukluk döneminde gelişmesi ve tedavisinin aksatılması halinde göz tembelliği gibi ciddi görme problemlerine neden olabilen şaşılık tedavi edilmelidir. Şaşılığın gözlük, göz egzersizleri ve gerekli durumlarda cerrahi yöntemlerle tedavisi sağlanabilir.

Şaşılığın farklı türleri bulunur. En yaygın olan türlerinden biri akomodatif ezotropyadır. Genellikle aile geçmişinde şaşılık olan insanlarda rastlanır. Akomodatif ekzotropyada göz içe burun hizasına doğru kayar. Her iki gözden birinde olabilen bir şaşılık türüdür. Aralıklı ekzotropyada ise göz bir hedefe sabit denirken diğer göz dışarı doğru kayar. Hastanın gözü çoğu zaman düz ve dışarı doğru bakma arasında gidip gelebilir. İnfantil ezotropya ise bebeklerde görülen şaşılık çeşididir. Her 2 gözde de belirgin bir içe dönüşün söz konusu olduğu bu durumda bebeğin hem yakındaki hem de uzaktaki bir nesneye odaklandığı sırada gözlerinde içe kayma gözlemlenebilir.

Bebeklerde Şaşılık Neden Olur?

Şaşılığın kesin nedeni günümüzde bilinmemektedir. Ancak bazı faktörlerin şaşılık gelişme riskini artırabileceği düşünülür. Bu faktörler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

• Anne ve babada göz kayması problemi olması,
• Bebeğin hipermetropi, miyopi veya astigmatizm gibi görme problemine sahip olması,
• Kızamık gibi enfeksiyonlar,
• Down sendromu gibi genetik durumlar veya sendromlar,
• Gelişimsel gecikmeler,
• Beyin felci,
• Beyin ve sinirlerle ilgili diğer problemler.

Bebeklerde Şaşılık Belirtileri

Şaşılık her yaş grubunda görülebileceği gibi bebeklerde ve küçük çocuklarda daha sık rastlanır. Çoğunlukla çocuğun 3 yaşına geldiğinde ortaya çıkan bu durum yeni doğan bebeklerde de görülebilir. Doğumsal nedenlerle gelişen şaşılık konjenital şaşılık olarak adlandırılır. Yeni doğan bebekler ilk 3 ve 4 aylarında küçük nesnelere odaklanabilmeli ve gözleri odaklanma sırasında hizalanmış olmalıdır. 6 aylık bir bebek ise hem yakındaki hem de uzaktaki nesnelere odaklanabilmelidir. Bebekte sahte şaşılık veya yabancı şaşılık olarak adlandırılan bir durum söz konusu ise bebeğin gözleri yanlış hizalanıyormuş gibi görülebilir. Yalancı şaşılık bebeğin büyümesi ve gelişmesi ile ortadan kalkabilir, ancak şaşılığın gerçek şaşılık olması ve varlığını sürdürmeye devam etmesi halinde şaşılığa yönelik müdahalelerde bulunulması gerekebilir. Şaşılık beraberinde çeşitli belirtiler getirebilir ve müdahale edilmemeleri halinde açığa çıkan belirtilerin şiddeti artabilir. Şaşılık belirtileri aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

• Çift görme,
• Yakındaki bir nesneye odaklanırken bir gözü kapatma eğilimi,
• Başın belirli bir yöne doğru eğilmesi veya döndürülmesi,
• Baş ağrısı,
• Güneş ışığında gözü kısma,
• Çift görme nedeniyle nesneleri fark edemeyerek takılarak sık sık düşme,
• 3 boyutlu görme yetisinde kayıp.

Bebeklerde Şaşılık Ne Zamana Kadar Normal Kabul Edilir?

Bebeklerin yeni doğan döneminden itibaren belirli bir süre içerisine kadar göz kaymaları normal kabul edilir. Yeni doğmuş bebekler doğdukları zamanlarda geçici göz rahatsızlıklarına sahip olabilirler. Bu durum beraberinde bebeklerde şaşılık gelişimine neden olabilir. Ancak göz kaslarının ve yapısının gelişmesi ile bu durum belirli bir süre sonrasında iyileşebilir. Doğumdan itibaren dördüncü aya kadar bebeklerde göz kayması normal kabul edilir. Dördüncü ayın bitiminden itibaren göz kaymasının devam etmesi halinde bu durum takibi altında tutulmalı ve gerekli incelemeler yapılmalıdır. Bebekte şaşılık olması halinde uzman hekimlerden destek alınarak gerekli tedavi adımları uygulanmalıdır.

Bebeklerde Şaşılık Risk Faktörleri

Şaşılık bebek sağlığı için dikkat edilmesi gereken bir başlıktır. Bazı sağlık durumları şaşılık gelişimine neden olabilir veya şaşılık gelişmesi bazı sağlık durumlarının bir semptomu olarak açığa çıkabilir. Şaşılık gelişimine neden olabilecek risk faktörleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Tek gözde zayıf görüş,
• Serebral palsi,
• Down Sendromu,
• Hidrosefali (doğuştan beyinde sıvı birikmesine neden olan bir hastalık),
• Beyin tümörleri,
• Nörolojik problemler,
• Graves hastalığı (Tiroid hormonunun aşırı üretimine bağlı bir hastalık).

Bebeklerde Şaşılık Teşhisi

Bebeklerde şaşılık tedavisi için öncelikle şaşılık temelinde yer alan nedenin bulunması ve şaşılığın gerçek şaşılık olduğuna yönelik teşhis konulması gerekir. Göz doktoru (oftalmolog) tarafından gerçekleştirilen muayeneler sonucunda şaşılık teşhisi konulabilir. Doktor klinik muayene sırasında yapacağı incelemelerde ve bebeğin açığa çıkardığı semptomlara yönelik sorular sorması halinde şaşılık şüphesi duyabilir. Bu şüpheden emin olunması ve kesin teşhis konulabilmesi adına çeşitli testlere başvurulabilir. Hirschberg testi veya örtme açma testi gibi testler ile hekim şaşılığa yönelik bulgulara ulaşabilir. Şaşılık teşhisi konulması halinde temelinde yatan ana nedene yönelik farklı birimlerden destek alınabilir. Şaşılık gelişimine neden olabilecek risk faktörlerinin değerlendirilmesi üzerine nörolojik birimlerden veya pediatri doktorlarından destek alınarak şaşılık temelindeki ama etken bulunabilir. Tüm adımların belirlenmesi ardından ise şaşılığa yönelik bir tedavi planlaması yapılabilir.

Bebeklerde Şaşılık Tedavisi

Şaşılığın kendiliğinden geçmediği vakalarda şaşılık tedavisi yöntemlerine başvurulur. Şaşılığın ilerleyerek ambliyopi (göz tembelliği) gelişimine neden olmasının önüne geçmek için şaşılık tedavisi aksatılmamalı ve doktorların önerileri doğrultusunda tedavi basamakları uygulanmalıdır. Bebeklerde şaşılık tedavisinin ana yöntemlerinden ilki gözlüktür. Çocuğun gözlerinin yakını görememe gibi bir problemi olması halinde göz kayması gelişiyorsa bu görme problemini gidermek üzere uygun derecelerde gözlükler kullanılabilir. Doktorun gösterdiği egzersizler dahilinde göz egzersizleri yapılarak, göz hareketlerini kontrol eden kasların güçlenmesi ve daha iyi çalışması desteklenebilir. Gözlük ve egzersizlerin yetersiz olduğu durumda veya şaşılığın ilerlemeye devam etmesi halinde şaşılık ameliyatına başvurulabilir. Strabismus cerrahisi olarak adlandırılan ameliyatta göz hareketlerini kontrol eden kaslar üzerinde işlemler uygulanır. Yapılan işlemler ardından gözlerin doğru şekilde hizalanması sağlanır. Ameliyat sonrasında gözlük kullanımına ihtiyaç devam edebileceği gibi bazı vakalarda gözlük kullanımı gereksinimi de ortadan kalkabilir. Ameliyat yönteminden öncesinde göz kaslarına enjeksiyon yöntemlerine de başvurulabilir. Yapılan enjeksiyonlar ile göz kaslarının zayıflaması ve gözlerin hizalanması sağlanır. Ancak enjeksiyon yöntemleri 3 aydan daha az etkiye sahip olduğundan kalıcı bir çözüm olmayabilir.

Şaşılık ameliyatı, bebeklerde şaşılık tedavisinde sıkça tercih edilen yöntemlerden biridir. Ameliyat sonucunun kalıcı olması ve yüksek başarı oranı sayesinde strabismus cerrahisi oldukça yaygın bir tedavi şeklidir.

Kaynakça

https://www.nhs.uk/conditions/squint/

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15065-strabismus-crossed-eyes